کد مطلب:37717 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:24

گنجینه پرسمان » اهل بيت

لطفاً نام كتاب هاي امامان ما را بگوييد. هر كدام از كتاب ها براي كدام امامان(ع) است؟ توضيح دهيد.

در منابع روايي شيعه براي امامان(ع) ده ها كتاب و تأليفات بر شمرده اند. برخي از اين كتاب ها توسط امام پيشين نگاشته شده و سپس به عنوان ميراث امامت به امامان بعدي رسيده است، و برخي ميراث از سلسلة پيامبران پيشين بوده و برخي با املاي امامان(ع) توسط شاگردان نوشته و برخي توسط امامان(ع) براي هدايت افرادي خاص و يا درخواست عده اي نگاشته شده است.

كتاب هايي كه با يكي از مناسب هاي مذكور، منتسب به امامان(ع) است، بسيار ميباشد. اينك به برخي اشاره ميشود:

1ـ الجامعه : كتابي است كه دربارة احكام حلال و حرام است،كه پيامبر(ص) آن را املا نمود و علي(ع) به نگارش درآورد.[1]

2ـ الجفر: مندرجات اين كتاب حوادث كائنات است و امام علي(ع) آن را در پوست بُز يا گوسفند نگارش نمود. بدين جهت كه بر پوست بُز (يعني جفر) نوشته شد، آن را جفر خواندهاند.[2]

3ـ كتاب علي كتابي است به املاي پيامبر(ص) و خط علي(ع) كه دربارهاحكام شرعي و حلال و حرام است. اين كتاب بارها مورد استشهاد امامان بعدي قرار گرفته بود.[3] (برخي گفتهاند:

اين كتاب همان كتاب جامعه است.)

4ـ مصحف فاطمه: كتابي است كه به نقلي با املاء پيامبر(ص) و خط علي(ع) نگارش يافته است.[4]

به نقلي ديگر: بعد از رحلت پيامبر(ص) خداوند فرشته اي را فرستاد تا حزن و اندوه حضرت زهرا(س) را بكاهد. وي با آن بانوي بزرگ هم صحبت شد و حاصل آن را حضرت فاطمه(س) براي امام علي(ع) املا نمود و حضرت آن را به نگارش در آورد. مندرجات اين كتاب اخبار از كائنات است.[5]

5- كتاب الآداب: اين كتاب را از امام علي(ع) نقل كرده اند.

6- كتاب الافرائض؛ از امام علي(ع)

7- جمع القرآن و تأويله، يا جمع القرآن علي ترتيب النزول؛

8- كتاب املي فيه سنين نوعاً مِن انواع علوم القرآن؛

9- كتاب في زكاه النعم؛ از امام علي(ع)

10- كتاب في ابواب الفقه؛ از امام علي(ع)

11- كتاب آخر في الفقه؛ از امام علي(ع)

12- عهد نامة مالك اشتر؛ از امام علي(ع)

13- وصيت به محمد بن حنفيه؛ از امام علي(ع)

14- قضاوت هاي امير مؤمنان(ع)

15- مسند امام علي(ع)، اين كتاب را نسائي از روايات امام علي(ع) جمع آوري نموده است

16- نهج البلاغه، سيد رضي از سخنان حضرت علي(ع) آن را جمع آوري نموده است

17- جنه الاسماء؛ از امام علي(ع)

18- غررالحكم و دررالكلم، عبدالواحد آمدي از كملات حضرت جمع آوري نموده است

19- كتاب معماهاي علي(ع)

20- الامثال الامام علي بن ابي طالب[6]

21- الصحيفه الكامله في الادعيه؛ از امام چهارم(ع)

22- الصحيفه الثانيه السجاديه؛ جمع آوري توسط شيخ حُرّ عاملي

23- الصحيفه الثالثه السجاديه؛ جمع آوري توسط ميرزا عبدالله اصفهاني، معروف به افندي، صاحب رياض العلما

24- الصحيفه الرابعه السجاديه؛ جمع آوري توسط ميرزا حسين نوري

25- الصحيفه الخامسه السجاديه؛ جمع آوري توسط سيد محسن امين، صاحب اعيان الشيعه

26- رسالة حقوق؛ از امام سجاد(ع)[7]

27- كتاب التفسير؛ از امام باقر(ع)

28- رسالة امام باقر(ع) به سعد الخير

29- كتاب الهدايه؛ از امام باقر(ع)[8]

30- جفر ابيض، امام صادق(ع) فرمود: نزد من جفر ابيض است و محتوايش: زبور داود، تورات موسي، انجيل عيسي، صحف ابراهيم و حلال و حرام و مصحف فاطمه است. مصحف فاطمه قرآن نيست، بلكه در آن هر حكمي كه مورد نياز بشر باشد، وجود دارد.[9]

در روايتي ديگر آمده است كه در مصحف فاطمه(س) اخبار كائنات مندرج است، نه حلال و حرام، همان گونه كه در مصحف فاطمه بيان شد.

30- رسالة امام ششم به نجاشي (والي اهواز) معروف به رسالة عبدالله بن نجاشي

31- توحيد مفضل؛ امام صادق(ع) در مورد خداشناسي، املا نمود و منفضل بن عمر آن را به نگارش در آورد

32- كتاب اهليلجه؛ از امام صادق(ع)

33- كتاب مصباح الشريعه و مفتاح الحقيفه، منسوب به امام صادق(ع)

34- نثر الدرر، منسوب به امام صادق(ع)[10]

35- وصيت به هشام بن حكم و ويژگي هاي عقل؛ از امام هفتم(ع)[11]

36- علل الاحكام الشرعيه؛ امام رضا(ع) در جواب مسائل محمد بن سنان نوشت

37- العلل فضل بن شاذان؛ او از امام رضا(ع) استماع نمود و به نگارش در آورد.

38- رسالة ذهبيه؛ در مورد طب از امام هشتم(ع)

39- فقه الرضا(ع)

40- صحيفه الرضا ( يا مسند الرضا)؛ از امام هشتم(ع)[12]

41- عيون الاخبار؛ شيخ صدوق از روايات امام هشتم(ع) جمع آوري نموده است

42- رسالة جبر و تفويض؛ از امام هادي(ع)

43- اجوبه؛ پاسخ به سؤالات يحيي بن اكثم، از امام هادي(ع)

44- قطعه بن احكام الدين؛ از امام هادي(ع)[13]

45- تفسير؛ منسوب به امام حسن عسكري(ع)

46- مواعظ قصار؛ از امام حسن عسكري(ع)

47- رساله منقبت؛ از امام حسن عسكري(ع)

48- مكاتبات الرجال؛ از امام حسن عسكري(ع).[14]

در پايان بيان اين نكته ضروري است كه با توجه به فاصلة زماني بين زمان ما و زمان ائمه(ع) نيز با توجه به محدوديت هاي اطلاع رساني زمان معصومان(ع) و با عنايت به سياست هاي حاكمان مبني بر حصر امامان(ع) و ايجاد مزاحمت ها براي آنان و ... به روشني نمي توان آثار نوراني آن بزرگمردان را بر شمرد. بدين دليل ابهام در انتساب برخي از كتاب ها وجود دارد و نمي توان به گونة جزم داوري نمود.

[1]كليني، كافي، ج 1، ص 239.

[2]حسن بن فروغ، بصائر الدرجات، ص 157 و 158؛ سيد مرتضي عسكري، معالمالمدرستين، ج 2، ص 223.

[3]محمد بن خالد برقي،محاسن، ص 193.

[4]بصائر الدرجات،همان، ص 157 و 158.

[5]كليني، كافي، ج 1، ص 240؛ بصائر الدرجات، ص 153.

[6]ر.ك: سيد محسن اميني، اعيان الشيعه، ج 2، ص 332 و 333.

[7]ر.ك: سيد محسن اميني، همان، ص 475 و 476.

[8]همان، ص 518 - 521.

[9]بصائر الدرجات، ص 103 ؛ كافي، ج 1، ص 240.

[10]سيد محسن اميني، همان، ص 518 - 521.

[11]همان، ص 539.

[12]همان، ص 566 - 568.

[13]همان، ص 584.

[14]همان، ص 588.